Radio maken is stiekem nog steeds een passie van mij en dat ontvlamt opnieuw nu ik mijn ervaringen uit het verleden in de klas laat opleven. Radio maken met kinderen op de basisschool geeft niet alleen leuke radio, maar het maakt ook een bepaalde verwondering los bij kinderen. Ze willen iets leren en willen er beter in worden. Die eigenheid en léérkracht bij kinderen is mijn motor om door te gaan.
Ik wil je graag meenemen in mijn proces van onderwijs ontwerpen.
Radiostilte
Ja, je hebt een tijdje niets van mij gehoord, maar ik heb allerminst stilgezeten tijdens de ogenschijnlijke ‘radiostilte’. Plannen maken is leuk, maar ze daadwerkelijk uitvoeren is pas echt gaaf. In oktober schreef ik voor het eerst over mijn serieuze plannen om de wereld in de klas te halen en zo de echte wereld in te trekken. Ik heb het over radio maken op de basisschool. Het begint nu echt vorm te krijgen.
Experimenteren
De afgelopen maanden heb ik mondjesmaat geëxperimenteerd met eigen geschreven radiolessen. Een vette kluif, want de juiste invalshoek vinden is allerminst kinderlijk eenvoudig. Je hebt geen enkele referentie dan je eigen kennis, vaardigheden en een zakelijk netwerk. Echter biedt al datgene geen enkele kaders, behalve het perspectief van de stip op de horizon: betekenisvolle taallessen met radio als leermiddel.
Nieuws schrijven of lezen?
‘De lat hoog leggen,’ daar zijn we in het onderwijs te voorzichtig in. Vanuit die visie legde ik hem zelfs iets te hoog, maar dat moet. Anders vind je namelijk niet de juiste hoogte.
De school waar ik werk ligt in een wijk met veelal taalzwakke kinderen die een sterke behoefte hebben aan het willen leren van de Nederlandse taal. Het leren communiceren en produceren van taal is moeilijk als je niet genoeg woorden hebt om uit te kiezen. Waar taal moeilijk is, is er ook frustratie omdat je niet uit je woorden komt; je het niet zo bedoeld hebt; de ander je niet begrijpt en vooral denkt dat jij of de ander het expres deed.
Verbaal al dan niet non-verbaal uit je dat en ontstaan er conflicten en vooral ook misverstanden.
Onderdompelen in taal
Kinderen onderdompelen in taal was mijn uitgangspunt en ik startte met het schrijven van de eerste radionieuwsles. Zo enthousiast ik schreef, temperde dat bij de uitvoer. De kinderen missen veel taalvaardigheid en dus ook motivatie… Wat nu?
Nadenkend over het feit dat mijn idee niet goed uit de verf kwam, besefte ik dat de les niet betekenisvol genoeg was. Kinderen stelden zich wel voor hoe het zou zijn om radio te maken, maar de les was niet ‘echt’ genoeg. Ondanks dat ik al meer dan een jaar nadenk en weet dat radio maken heel betekenisvol is, was het schrijven van nieuws (nog) niet het betekenisvolle radio maken.
Buiten de lijntjes kleuren
Poging 2: Nieuws lezen en opnemen. Dat is echt radio maken. Aangezien Kerndoel 7: “presenteren” niet geheel het presenteren is zoals het bedoeld is in de omschrijving van het kerndoel, durfde ik toch een klein beetje buiten de lijntjes te kleuren. “Presenteren is immers presenteren” zouden sommige kinderen in mijn klas al snel beredeneerd hebben. Ze creëren op die manier een situatie om iets te mogen wat eigenlijk niet de bedoeling is.
Laten we het ‘creatief denken’ noemen; één van de 21e eeuwse vaardigheden.
Redeneer als het kind
En dus deed ik dat ook. Geheel onlogisch op volwassen niveau keerde ik de lessen van Hannelore Zwitserlood helemaal om. Hannelore is nieuwslezer bij Radio 538 en geeft ook nieuwsleescursussen.
Haar lessen op volwassen niveau starten met het leren schrijven van nieuwsberichten en daarna leer je het te lezen. Ik weet nog uit de tijd van de radioschool bij Veronica dat je daar naartoe werkte. Je wilde het immers direct goed kunnen op de radio. Als volwassene zie je het betekenisvolle doel, maar bij kinderen werkt dat niet zo.
Overigens ben ik Hannelore erg dankbaar voor haar visie op taal, nieuws lezen en haar verhelderende kijk op hoe het vak taal betekenis kan krijgen. In november bezocht ik haar samen met mijn directeur Marieke Hamburg en Marie-Jose van Groenendael, coördinator 21st Century Skills bij Xpect Primair. Daar spraken we ook met Saskia van Huijgevoort (Redacteur RTLZ) en Pierre Papa (Radiocoach) om te praten over radio, nieuws en de rol van kind en leerkracht.
In onderstaand filmpje zie je beelden van dat werkbezoek en hoe wij ons onderwijs willen vormgeven.
Inmiddels komen we stap voor stap dichterbij dit toekomstbeeld. Zo bouwen we momenteel aan een radiostudio op school en zitten we in de ontwerpfase van de eerste lessen.
Nieuws lezen
Kinderen willen direct op de radio. Dat is het betekenisvolle, het spannende en meteen ook het stomme omdat je stem niet je stem is. Het wordt nog stommer als je ontdekt bij het horen van je eigen stem dat iedereen het zo ALTIJD hoort. Al heel snel is dit ook drempelverlagend, omdat vrijwel iedereen dat ervaart. Daarna wordt het pas echt leuk…
Nieuws schrijven was een flop, het lezen was top. De les die ik geschreven heb is niet eens een les, maar een beknopte beschrijving met tips en stappen om direct als nieuwslezer te starten. Na de eerste opname, begint het pas.
Kritisch leren luisteren
Een van de 21e eeuwse vaardigheden is ‘kritisch denken’, maar voordat je dat kan moet je ook kritisch leren luisteren. De zoektocht naar je eigen criticus met een onderzoekende houding is begonnen.
‘Samenwerken’ is misschien wel de belangrijkste, omdat ‘sociale en culturele vaardigheden’ precies voor die verwarring zorgen als je de taal niet altijd machtig bent. En laat ‘communiceren’ daar nu iets aan doen. De juiste woorden zoeken als je spreekt en leert te luisteren om elk woord te wegen voordat je denkt te weten wat die ander bedoelt.
Je weet het pas echt als je er (kritisch) naar vraagt.
De nieuwsleesles
Zo is het ook met het betekenisvol maken van onderwijs. Direct beginnen, durven, proberen, experimenteren en dan samen kijken wat er beter kan. Zo schreef ik ook mijn tweede eerste nieuwsleesles. Ik schreef een handout die direct tips en trucs geven bij het nieuwslezen. Bij het terugluisteren van je eigen bericht kun je direct het kritisch luisteren toepassen en jezelf nieuwe doelen stellen.
De kinderen waren enorm betrokken en corrigeerden elkaar. Ze leren ook die kritiek te ontvangen en de juiste woorden te kiezen om de ander niet te kwetsen, maar juist te helpen. Ik was verbaasd over hoe kinderen van groep 5 t/m 8 al direct een bepaalde rol aannamen en elkaar konden bekritiseren zonder elkaar te kwetsen.
In een tweede les luisterden we de eerste opnames terug. Met echte vormgeving en jingles was het allemaal nog echter. Ik kan met geen woord beschrijven wat er met die kinderen gebeurt, maar je voelt dat het werkt.
Echt op de radio
De eerste lessen zijn met enthousiasme ontvangen. Niet alleen kinderen nemen al vlug de rol aan van een echte nieuwslezer, ook collega’s.
Mijn enthousiasme en ervaringen heb ik gedeeld binnen ons team tijdens een studiedag op school. Dezelfde les heb ik ook met collega’s gedaan. Het is heel tof dat het team ook voelt dat dit iets met je doet; en dus ook met kinderen!
Als je vervolgens in de wandelgangen hoort dat er collega’s na een studiedag op vrijdag enthousiast het weekend instappen, is je doel wel bereikt.
Laatste pilotles
Vandaag is de laatste les tijdens de keuzevakken bij ons op school. 10 kinderen lezen het nieuws en krijgen dit op een mp3-tje mee naar huis. Niet alleen voor de leuk, maar vooral ook als nieuw startpunt bij een volgende reeks lessen en de volgende stap: ‘Je eigen nieuws schrijven’.
Binnenkort deel ik met je een video waarin je de praktijk ziet van deze woorden.
“Alles is onmogelijk, totdat je het een keer gedaan hebt!”
Waar ik ooit het onmogelijke wilde, namelijk ‘radio maken’ op een landelijk radiostation, omdat ‘jezelf ontwikkelen in onderwijs’ onmogelijk was op het moment dat ik eruit stapte, doe ik het nu allebei.
Zelfs dát leek me onmogelijk, maar nu blijkt opnieuw: “Alles is onmogelijk, totdat je het een keer gedaan hebt!”
Heb je aanvullingen of wil je reageren? Laat het hieronder weten. Dit artikel is met de grootste zorg geschreven. Mochten er onjuistheden, tik- en/of spelfouten tegenkomen, verneem ik dat heel graag.
Recente reacties